Llinellau cyffuriau

Llinellau sirol yw’r enw a roddir ar gyfer delio cyffuriau pan fo grwpiau troseddau cyfundrefnol yn defnyddio llinellau ffôn i symud a chyflenwi cyffuriau, o ddinasoedd i drefi llai ac ardaloedd gwledig fel arfer.

Maent yn camfanteisio ar bobl sy’n agored i niwed, gan gynnwys plant a’r rheini sydd â phroblemau’n ymwneud ag iechyd meddwl a chaethiwed i gyffuriau, drwy eu recriwtio i ddosbarthu cyffuriau, y cyfeirir ato’n aml fel ‘rhedeg cyffuriau’.

Arwyddion i gadw llygad allan amdanynt

Mae nifer o arwyddion i gadw llygad allan amdanynt a allai ddangos bod rhywun yn gysylltiedig mewn llinellau sirol:

• mynd ar goll o'r ysgol neu'r cartref yn gyson ac yn cael ei ganfod mewn ardaloedd eraill
• bod ag arian, dillad newydd neu ddyfeisiau electronig, ac ni all esbonio sut y talwyd amdanynt
• derbyn nifer fawr o negeseuon testun neu alwadau ffôn, bod yn gyfrinachol ynglŷn â gyda phwy mae’n siarad
• dirywiad mewn gwaith neu berfformiad yn yr ysgol
• newidiadau sylweddol mewn lles emosiynol neu gorfforol

Sut mae grwpiau troseddau cyfundrefnol yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol

• hysbysebu cyffuriau drwy rannu lluniau, fideos
• statws yn dangos arian, cyffuriau newydd neu pryd y mae deliwr ar gael ar gyfer fusnes
• delwyr yn rhannu ‘storïau’ gyda dilynwyr, gan ddefnyddio platfformau cymdeithasol i ehangu eu rhwydwaith â ffrindiau a ‘awgrymir’
• defnyddio hashnodau sy’n gysylltiedig â chyffuriau
• defnyddio emojis fel cod ar gyfer gweithgareddau cyffuriau, trais a rhyw, e.e. y emoji pluen eira (ar gyfer prynu cocên), emoji pêl-8 (ar gyfer prynu un wythfed o owns) neu emoji roced (ar gyfer purdeb cyffuriau)

Cogio

Mae grwpiau troseddau cyfundrefnol yn aml yn defnyddio llawer o drais a bygythiadau i ddiogelu ‘llinell sirol’ a’i rheoli. Un math o’r rheoli hwn yw camfanteisio ar bobl agored i niwed drwy ddefnyddio eu cartref fel canolfan ar gyfer delio cyffuriau, proses a elwir yn cogio. Yn aml bydd delwyr yn argyhoeddi’r person agored i niwed i adael i’w gartref gael ei ddefnyddio ar gyfer delio cyffuriau drwy roi cyffuriau am ddim iddo a chynnig talu am fwyd neu gyfleustodau.

Yn aml bydd grwpiau troseddau cyfundrefnol yn targedu pobl sy’n unig, wedi’u hynysu neu sydd â phroblemau gyda chaethiwed i gyffuriau. Mae’n gyffredin i grwpiau troseddau cyfundrefnol i ddefnyddio eiddo am gyfnod byr, gan symud cyfeiriad yn aml er mwyn osgoi’r siawns o gael eu dal.

Mae nifer o arwyddion i gadw llygad allan amdanynt a allai ddangos bod rhywun yn ddioddefwr cogio:

• ymwelwyr cyson ar oriau anghymdeithasol
• newidiadau yn nhrefn arferol ddyddiol eich cymydog
• arogleuon anarferol yn dod o eiddo
• cerbydau amheus neu anghyfarwydd tu allan i gyfeiriad

Cysylltu â ni

Os ydych chi’n bryderus ynglŷn â throseddau cysylltiedig â chyffuriau yn eich ardal, neu’n meddwl y gallai rhywun fod yn ddioddefwr camfanteisio cyffuriau, ffoniwch ni ar 101.

Os yw’n argyfwng, ffoniwch 999. Os oes gennych nam ar eich clyw neu’ch lleferydd, defnyddiwch ein gwasanaeth ffôn testun 18000. Neu tecstiwch ni ar 999 os ydych wedi cofrestru ymlaen llaw â’r gwasanaeth SMS brys.

Riportio

Gallwch hefyd ei riportio ar-lein, neu gysylltu â Crimestoppers yn ddienw ar 0800 555 111 neu drwy crimestoppers-uk.org.

Ni chymerir unrhyw fanylion personol, ni ellir olrhain na recordio unrhyw wybodaeth ac ni fyddwch yn mynd i’r llys neu’n gorfod siarad â’r heddlu pan fyddwch yn cysylltu â Crimestoppers.

Gwybodaeth a chefnogaeth bellach

• Mae Gwefan Llinellau Sirol yr Asiantaeth Troseddu Cenedlaethol yn esbonio mwy am linellau sirol ac arwyddion camfanteisio yn eich ardal.
• Mae gan Safe 4 Me fanylion gwasanaethau cefnogi yn genedlaethol ar gyfer pobl ifanc yr effeithir arnynt gan Gamfanteisio’n Droseddol ac yn Rhywiol ar Blant. Mae ganddo hefyd lawer o wybodaeth yn ymwneud â mathau penodol o gam-fanteisio, deall trawma, hawliau a’r gyfraith a llawer mwy.
• Mae gan y Safeguarding Network gynghorion defnyddiol ar gyfer deall dangosyddion camfanteisio a beth sy’n gwneud person ifanc yn fwy agored i ddioddef camfanteisio.
• Mae gwefan Net-Aware NSPCC yn cynnig arweiniad ar ddeall apiau a phlatfformau penodol y gallai pobl ifanc fod yn eu defnyddio.