Camfanteisio troseddol ar blant
Camfanteisio troseddol ar blant yw pan fydd rhywun yn defnyddio plentyn (dan 18 oed) i gyflawni troseddau ar ei ran.
Mae’n cynnwys pethau fel gorfodi plentyn i weithio ar fferm ganabis, neu dargedu, meithrin perthynas amhriodol, gorfodi a cham-fanteisio ar blentyn i werthu cyffuriau mewn gweithrediadau llinellau cyffuriau.
Gall cam-fanteisio troseddol ar blant gynnwys llwgrwobrwyo, brawychu, trais a/neu fygythiadau. Nid oes angen i’r plentyn fod wedi cwrdd â phwy bynnag sy’n cam-fanteisio arno/arni - gellir cam-fanteisio ar blant dros y rhyngrwyd neu gan ddefnyddio ffonau symudol.
Gellir eu targedu hefyd drwy blatfformau cyfryngau cymdeithasol a fforymau chwarae gemau.
Mae’n bosibl bod plentyn wedi dioddef cam-fanteisio hyd yn oed os yw’n edrych fel pe bai wedi bod yn gyfranogwr parod. Nid yw llawer o bobl ifanc yn gweld eu hunain fel dioddefwyr.
Gall gan unigolion neu grwpiau, dynion neu fenywod, ac oedolion neu bobl ifanc gam-fanteisio ar blant.
Mae pobl sy’n cam-fanteisio ar blant yn defnyddio’r ffaith bod ganddynt bŵer dros blant, oherwydd gwahaniaeth oedran neu ffactor arall megis rhyw, deallusrwydd, cryfder, statws neu gyfoeth.
Pwy sy’n debygol o ddioddef cam-fanteisio
Gall unrhyw blentyn fod yn ddioddefwr cam-fanteisio troseddol ar blant, nid dim ond y rhai y mae’r gwasanaethau gofal cymdeithasol neu awdurdodau lleol yn gwybod amdanynt. Ond mae ffactorau risg yn cynnwys:
- esgeulustod neu gamdriniaeth
- dim cartref diogel a sefydlog
- tlodi
- ynysu cymdeithasol neu anawsterau cymdeithasol eraill
- cysylltiadau â phobl sy’n ymwneud â gangiau neu droseddu
- anabledd
- materion iechyd meddwl
- problemau alcohol neu gyffuriau
- bod mewn gofal
- bod wedi’u diarddel o addysg brif ffrwd
Arwyddion gam-fanteisio
Mae arwyddion i gadw llygad amdanynt yn cynnwys:
- dangos ymddygiad ymosodol/treisgar
- yn aml yn mynd ar goll o’r cartref neu’r ysgol a chael eu darganfod ymhell o’u hardal arferol
- arian, dillad ffasiynol, gemwaith, teclynnau neu ffonau symudol heb esboniad
- bod â mwy nag un ffôn symudol
- cael llawer o alwadau ffôn neu negeseuon testun
- defnyddio a/neu fod ym meddiant cyffuriau a/neu alcohol
- bod â chardiau/allweddi gwesty yn eu meddiant
- lladrata/dwyn o siopau
- perthynas â phobl hŷn
- anafiadau na ellir eu hesbonio
- cario arfau
- troi cefn ar ffrindiau a’u cylch cymdeithasol
- perfformiad yn yr ysgol yn gwaethygu
- hunan-niweidio
- newidiadau mewn lles
- newidiadau emosiynol sylweddol (fel mynd yn flin neu’n drist), neu fynd yn ofnus, mynd yn encilgar neu’n unig
- defnyddio iaith/terminoleg wahanol
- grwpiau cyfoedion newydd a/neu berthynas â chysylltiadau anhysbys
Gallai unrhyw newid sydyn mewn ffordd o fyw person ifanc fod o ganlyniad i gam-fanteisio troseddol a dylech siarad ag ef/hi am hynny.
Risgiau o gam-fanteisio
Mae risgiau yn cynnwys:
- niwed emosiynol a chorfforol
- trais rhywiol
- cam-fanteisio rhywiol
- troseddoli sy’n arwain at ddedfrydau o garchar, cofnod troseddol
- risg i frodyr a chwiorydd
- gorfodi i fyw mewn eiddo cogio (gweler y ddolen i’r dudalen llinellau cyffuriau sy’n cyfeirio at gogio
- diarddel o addysg
- trais difrifol/marwolaeth
Cyngor i blant
Os ydych yn poeni am ffrind neu’n poeni am eich lles eich hun
Gall fod yn wirioneddol bryderus os ydych chi’n adnabod rhywun sydd mewn gang neu os ydych chi’n meddwl eich bod chi’n dioddef cam-fanteisio. Does dim rhaid i chi ymdopi â phethau ar eich pen eich hun.
Fe allech:
- gysylltu â Childline ar 0800 1111 neu ar-lein
- gofyn i oedolyn am help, megis rhiant neu athro/athrawes rydych yn ymddiried ynddynt
- ffonio 999 os ydych yn meddwl eu bod mewn perygl ar y pryd a bod angen cymorth brys arnynt
- ystyried siarad â’ch arweinydd diogelu dynodedig os yw mewn addysg
- siarad â’ch meddyg teulu neu nyrs, gweithiwr cymdeithasol, mentor, swyddog heddlu lleol
Sut i adael gang
- ceisiwch dreulio llai o amser gydag aelodau eraill y gang
- ceisiwch osgoi mannau yr ydych yn gwybod y bydd y gang
- cysylltwch â Childline ar 0800 1111 neu ar-lein
- gofynnwch i oedolyn am help, megis rhiant neu athro/athrawes rydych yn ymddiried ynddynt
- ffoniwch 999 os ydych mewn perygl ar y pryd ac angen cymorth ar frys
- Canolbwyntiwch ar bethau yr ydych yn eu mwynhau megis chwaraeon, cerddoriaeth, celf, darllen neu hobïau
Cyngor i rieni a gwarcheidwaid
Mae cam-fanteisio troseddol ar blant yn fath o gam-drin plant.
Cyngor ynghylch cam-drin plant i rieni, gwarcheidwaid a gweithwyr proffesiynol
Rhoi gwybod am achosion posibl o gam-fanteisio troseddol ar blant
Os ydych chi’n amau bod rhywun yn cam-fanteisio’n droseddol ar blant, neu’n meddwl bod rhywun rydych chi’n ei adnabod wedi bod neu mewn perygl o ddod yn ddioddefwr, darganfyddwch sut i adrodd am achos posibl o gam-drin plant.
Os oes rhywun mewn perygl ar y pryd ac angen cymorth brys ffoniwch 999 nawr. Os oes gennych nam ar eich clyw neu’ch lleferydd, defnyddiwch ein gwasanaeth ffôn testun 18000 neu anfonwch neges destun atom ar 999 os ydych wedi cofrestru ymlaen llaw gyda’r gwasanaeth SMS brys.
Cymorth a chefnogaeth
Camfanteisio ar Blant a'u Hamddiffyn Ar-lein
Cefnogaeth a chyngor i blant, pobl ifanc, rhieni/gofalwyr, gweithwyr proffesiynol a sefydliadau yn y sector preifat.
Llinellau Cyffuriau a Chamfanteisio ar Blant
Cefnogaeth arbenigol i bobl ifanc y mae cam-drin, cam-fanteisio ac esgeulustod yn effeithio arnynt.
Rhoi gwybod yn ddienw am gam-fanteisio troseddol ar blant.
Rhieni yn Erbyn Camfanteisio ar Blant (Pace)
Cefnogaeth i rieni a gofalwyr plant y mae troseddwyr yn cam-fanteisio arnynt.
Sefydliadau eraill sy’n rhoi cymorth i blant sydd wedi cael eu cam-drin
Who is likely to be exploited
Any child can be a victim of child criminal exploitation, not just those who are known to social care or local authorities. But risk factors include:
- neglect or abuse
- not having a safe and stable home
- poverty
- social isolation or other social difficulties
- connections with people involved in gangs or crime
- disability
- mental health issues
- alcohol or drug problems
- being in care
- being excluded from mainstream education
Signs of exploitation
Signs to look out for include:
- displaying aggressive/violent behaviours
- often going missing from home or school and being found away from their normal area
- unexplained money, clothes, designer wear, jewellery, gadgets or mobile phones
- having multiple mobile phones
- getting lots of phone calls or texts
- use and/or possession of drugs and/or alcohol
- possession of hotel key cards/keys
- committing theft/shoplifting
- relationships with older people
- unexplained injuries
- carrying weapons
- abandoning friends and their social circle
- school performance getting worse
- self-harm
- changes in well-being
- significant emotional changes (like becoming angry or sad), or becoming fearful, withdrawn or isolated
- using different language/terminology
- new peer groups and/or relationships with unknown associates
Any sudden change in a young person’s lifestyle could be because of criminal exploitation and you should talk to them about it
Risks of exploitation
Risks include:
- emotional and physical harm
- sexual violence
- sexual exploitation
- criminalisation resulting in custodial sentences, criminal records
- risk to siblings
- forced to live in cuckooed properties (see link to the county lines page which makes reference to cuckooing
- being excluded from education
- serious violence/death
Advice for children
If you are worried about a friend or concerned about your own welfare
It can be really worrying if you know someone who is in a gang or you think you may be being exploited. You don't have to cope with things on your own.
You could:
- contact Childline on 0800 1111 or online
- ask an adult for help, like a parent or teacher you trust
- call 999 if you think they are in immediate danger and need urgent help
- consider speaking with your designated safeguarding lead if in education
- talk to your GP or nurse, social worker, mentor, local police officer
How to leave a gang
- try to spend less time with the other gang members
- try to avoid places where you know the gang will be
- contact Childline on 0800 1111 or online
- ask an adult for help, like a parent, teacher or youth worker you trust
- call 999 if you are in immediate danger and need urgent help
- focus on things that you enjoy like sport, music, art, reading or hobbies
Advice for parents and guardians
Child criminal exploitation is a form of child abuse.
Advice about child abuse for parents, guardians and professionals
Report possible child criminal exploitation
If you suspect someone of criminally exploiting children, or think someone you know has been or is at risk of becoming a victim find out how to report possible child abuse.
If someone is in immediate danger and needs urgent help please call 999 now. If you have a hearing or speech impairment, use our text phone service 18000 or text us on 999 if you’ve pre-registered with the emergency SMS service.
Help and support
Child Exploitation and Online Protection
Support and advice for children, young people, parents/carers, professionals and private sector organisations.
County Lines & Child Exploitation
Specialist support for young people who are affected by abuse, exploitation, and neglect.
Report child criminal exploitation anonymously.
Parents Against Child Exploitation (Pace)
Support for parents and carers of children who are being exploited by criminals.
Other child abuse support organisations