Canfod y Coll

Sut rydych yn diffinio ar goll?

Mae'n gamsyniad bod ‘ar goll’ yn golygu ‘wedi'i ddwyn ymaith’ neu ‘wedi'i gipio’; mae achosion o gipio pobl yn brin ac maent ond yn cyfrif am leiafrif bach iawn o adroddiadau am bobl goll yn y DU. Diffinnir unigolyn coll fel rhywun na ellir cadarnhau ble mae. Ystyrir ei fod ar goll nes y deuir o hyd iddo ac y gellir cadarnhau ei fod yn iach neu fel arall. Yn aml ni fydd yr unigolyn coll ei hun yn ystyried ei fod ‘ar goll’. Fodd bynnag, nes iddo gael ei weld yn fyw ac yn iach gan yr heddlu, o ganlyniad i'r pryderon a godwyd yn ei gylch, caiff ei ystyried yn unigolyn coll.

A oes rhaid i mi aros 24 awr cyn i mi roi gwybod bod rhywun ar goll?

Nac oes, myth yw hynny. Os ydych yn pryderu ynghylch ymddygiad unigolyn, cyflwr ei feddwl neu ble mae neu os bydd ei absenoldeb yn groes i'w gymeriad neu os na fydd yn teimlo'n iawn, dylech gysylltu â ni.

Beth gallaf ei wneud os byddaf yn pryderu bod rhywun ar goll?

Cyn rhoi gwybod bod rhywun ar goll, dylech wneud y canlynol:

• ffonio ei ffrindiau ac aelodau o'i deulu
• edrych i weld a oes negeseuon ar eich ffôn neu'ch e-bost
• chwilio'r tŷ neu ble bynnag y cafodd ei weld ddiwethaf
• gadael llonydd i ystafell a phethau'r unigolyn coll cymaint â phosibl rhag ofn y bydd angen samplau o DNA yn ddiweddarach
• edrych yn y llofft, yr ardd, y sied neu'r garej
• cofio y gall plant fynd i mewn i leoedd bach
• edrych am unrhyw nodiadau neu gliwiau eraill
• ffonio ysbytai lleol
• Os gallwch, gwnewch nodyn o bopeth rydych yn ei wneud.

Os ydych yn credu bod yr unigolyn mewn perygl uniongyrchol, nid yw'r camau hyn yn hanfodol; dilynwch eich greddf a chysylltwch â'r heddlu.

Beth fydd yn digwydd pan fyddaf yn rhoi gwybod bod rhywun ar goll?

Bydd yr unigolyn sy'n ateb eich galwad yn ceisio casglu cymaint o wybodaeth berthnasol â phosibl gan y bydd hyn yn pennu ymateb cychwynnol yr heddlu. Bydd y wybodaeth hon hefyd yn helpu'r rhai sy'n gyfrifol am yr asesiad risg cychwynnol gyda'u proses gwneud penderfyniadau, gan bennu blaenoriaeth ymateb yr heddlu a faint o adnoddau sydd eu hangen.

A yw Heddlu De Cymru yn cael llawer o adroddiadau am unigolyn coll?

Yn y pum mlynedd diwethaf, rhoddwyd gwybod i Heddlu De Cymru fod mwy na 41,500 o bobl ar goll. Ar gyfartaledd, rhoddwyd gwybod bod 17 o bobl ar goll bob dydd yn ystod deufis cyntaf 2022.

A ydych yn defnyddio'r cyfryngau cymdeithasol i apelio am wybodaeth am unigolion coll?

Mae'r Cyfryngau Cymdeithasol yn un o lawer o adnoddau sydd ar gael i ni wrth geisio dod o hyd i unigolyn coll cyn gynted â phosibl ac mor ddiogel â phosibl. Fodd bynnag, mae'r Cyfryngau Cymdeithasol yn ein helpu i gyrraedd nifer mawr o bobl mewn amrywiaeth o ardaloedd yn gyflym iawn. Mae ein dilynwyr yn aml yn darparu gwybodaeth ddefnyddiol iawn ac yn nodi bod unigolyn coll wedi'i weld, o bosibl, ac felly mae apeliadau ar y cyfryngau cymdeithasol wedi bod yn llwyddiannus ar sawl achlysur.

Os gallant gyrraedd llawer o bobl, pam na fyddech yn defnyddio'r cyfryngau cymdeithasol yn syth?

Fel rydym wedi esbonio, dim ond un o'r dulliau ymchwilio sydd ar gael i ni yw'r cyfryngau cymdeithasol. Pan roddir gwybod bod rhywun ar goll, byddwn yn gwneud nifer o ymholiadau, gan gynnwys siarad ag aelodau o'i deulu, ei ffrindiau a'i gydnabod, archwilio deunydd CCTV, ymholiadau ariannol ac ymholiadau dros y ffôn. Yn aml gallwn ddod o hyd i unigolion heb fod angen defnyddio'r cyfryngau cymdeithasol.

Pan nad ydych yn apelio am bawb drwy'r cyfryngau cymdeithasol?

Rydym yn trin pob achos yn unigol ac yn ystyried yr amgylchiadau lle mae'r unigolyn wedi mynd ar goll. Mewn rhai achosion gallwn ddod o hyd i'r unigolyn heb fod angen apêl ar y cyfryngau cymdeithasol ac mewn achosion eraill gallai apelio ar y cyfryngau cymdeithasol gael effaith andwyol. Er enghraifft, petai gennym achos dros gredu y gallai gynnal apêl roi'r unigolyn mewn mwy o berygl, naill ai iddo'i hun neu gan bobl eraill, ni fyddwn yn ei chynnal.

Mae diogelu'r unigolyn dan sylw bob amser o'r pwys pennaf. 

Pam nad ydych yn dileu apeliadau pan fydd rhywun yn gwneud sylw i ddweud wrthych ei fod yn ddiogel?

Rhaid i ni fod yn sicr bod rhywun wedi'i ganfod cyn i ni allu cau ymchwiliad i unigolyn coll ac nid yw sylw a wneir ar y cyfryngau cymdeithasol yn rhoi'r sicrwydd hwnnw. Nes i'n swyddogion weld yr unigolyn, byddwn yn parhau i bryderu am ei les. Gallai rhai sylwadau fod yn llawn bwriadau da ond yn anghywir a gallai sylwadau eraill fod wedi cael eu hysgrifennu gan rywun sy'n esgus mai ef yw'r unigolyn coll.

Pam nad ydych yn dweud mwy wrthym yn eich apeliadau?

Yn yr achosion hyn rhoddir blaenoriaeth bob amser i sicrhau bod yr unigolyn coll yn dychwelyd yn ddiogel. Rydym yn sicrhau ein bod yn rhoi digon o wybodaeth i'r cyhoedd allu helpu gyda'r apêl, gan gydbwyso hawl yr unigolyn i breifatrwydd a lleihau unrhyw risg bellach iddo ar yr un pryd. Ni fyddwn yn cadw gwybodaeth yn ôl er mwyn camarwain y cyhoedd; gwneir pob penderfyniad gan gadw'r unigolyn coll mewn cof.

Sut y gallaf gymryd rhan mewn chwiliad?

Er ein bod yn deall pryderon ein cymunedau pan fydd unigolyn yn mynd ar goll ac yn gwir werthfawrogi'r cymorth a'r gefnogaeth a gynigir, gofynnwn yn garedig i aelodau o'r cyhoedd beidio â chynnal eu chwiliadau eu hunain.

Gofynnwn hyn am sawl rheswm; caiff ein chwiliadau eu cydgysylltu gan arbenigwyr chwilio tra hyfforddedig ag offer da sy'n mabwysiadu dull gweithredu manwl a arweinir gan gudd-wybodaeth y mae pawb sy'n gysylltiedig â'r chwiliad yn ei ddeall ac yn ei ddilyn.

Er eu bod yn llawn bwriadau da, gall aelodau o'r cyhoedd fod yn peryglu eu hunain tra byddant allan yn chwilio a byddai damweiniau neu anafiadau ychwanegol yn amharu ar y chwiliad gwreiddiol.

Gallai eu hymdrechion hefyd rwystro'r chwiliad swyddogol. Er enghraifft, gallai eu presenoldeb effeithio ar yr aroglau sy'n cael ei dilyn gan y cŵn chwilio hyfforddedig. Mae ein rheolwyr chwilio hefyd yn ymwybodol yn fforensig o'r cychwyn rhag ofn y bydd ymchwiliad i unigolyn coll yn troi'n ymchwiliad troseddol yn ddiweddarach.

Ar achlysuron prin iawn, mae'n bosibl y byddai'r heddlu yn galw ar y cyhoedd i ymuno â'r chwiliad, ond unwaith eto, byddai'r chwiliadau hynny yn cael eu trefnu a'u rheoli'n broffesiynol, gyda pharamedrau clir iawn yn cael eu cyfleu a'u cytuno â phawb sy'n gysylltiedig â'r chwiliad.

Er y gall aelodau o'r cyhoedd deimlo nad oes unrhyw beth y gallant ei wneud pan fydd rhywun y maent yn ei adnabod neu anwylyd ar goll, y peth gorau y gall ein cymunedau ei wneud yw bod ar eu gwyliadwriaeth a rhoi gwybod os bydd yr unigolyn wedi'i weld, o bosibl, neu rannu unrhyw wybodaeth a allai fod ganddynt, waeth pa mor ddibwys y gall ymddangos; mae gwybodaeth o'r fath yn hynod werthfawr i'r heddlu a'n partneriaid.