Beth sy'n digwydd yn ystod ymchwiliad i dreisio neu ymosodiad rhywiol

Eich datganiad ffurfiol

Byddwn yn gofyn ichi roi datganiad ffurfiol inni. Weithiau mae hwn yn cael ei alw’n ddatganiad 'Sicrhau’r Dystiolaeth Orau' (ABE). Byddwn yn gofyn ichi ddweud beth ddigwyddodd a hynny mor fanwl â phosibl, i helpu gyda'r ymchwiliad.

Os ydych chi’n cytuno, bydd y datganiad yn cael ei recordio ar fideo. Os bydd yr achos yn mynd i dreial, gall y fideo gael ei chwarae yn y llys yn hytrach na bod rhaid ichi ailadrodd eich datganiad yn bersonol.

Sut byddwn ni’n rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi

Byddwn yn cytuno ar gynllun cysylltu gyda chi fel eich bod yn gwybod pryd y byddwch yn clywed gennyn ni. Er enghraifft, efallai y byddwn yn cytuno i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi bob 28 diwrnod, neu pryd bynnag y bydd yna rywbeth newydd i'w ddweud wrthych.

Pa mor hir mae’n ei gymryd

Ar yr adeg yma, efallai y bydd yn teimlo fel petai pethau'n arafu. Gall gymryd amser hir inni adeiladu'r achos cryfaf posibl.

Mae ymchwiliadau'n cymryd misoedd yn hytrach nag wythnosau, ac mewn nifer fach o achosion gall gymryd llawer mwy o amser.

Mae cymorth ar gael drwy gydol y broses.

Cymorth ar gyfer treisio ac ymosodiad rhywiol

Penderfynu a ddylai’r sawl sydd dan amheuaeth gael eu cyhuddo

Ar ôl inni ymchwilio, gallwn ni benderfynu naill ai:

1. cyfeirio'r achos at Gwasanaeth Erlyn y Goron (GEG), os ydyn ni’n credu y gall fod digon o dystiolaeth iddyn nhw gyhuddo’r unigolyn sydd o dan amheuaeth, neu
2. gau'r ymchwiliad, os nad ydyn ni’n credu bod yna ddigon o dystiolaeth i barhau ag erlyniad

Mae GEG yn sefydliad sy'n gyfrifol am benderfynu pa achosion a ddylai fynd i dreial yn y llys. Mae’n sefyll ar wahân i'r heddlu a’r llywodraeth.

Cyfeirio achos at Gwasanaeth Erlyn y Goron (GEG)

Gwybodaeth ar y ffôn a'r cyfryngau cymdeithasol

Nid chi yw'r unigolyn sy'n destun ymchwiliad a ddylech chi ddim cael eich gwneud i deimlo felly. Dylai’n hymchwiliad ni ganolbwyntio ar yr unigolyn sydd o dan amheuaeth ac nid arnoch chi.

Ond yn ystod yr ymchwiliad mae’n bosibl y byddwn ni’n gofyn am eich caniatâd i gasglu tystiolaeth o'ch ffôn neu o’ch cyfrifon yn y cyfryngau cymdeithasol. Dim ond gwybodaeth sy'n uniongyrchol berthnasol i'r drosedd y byddwn ni’n ei chymryd.

Chi sy'n rheoli pethau, ac os nad ydych chi am roi mynediad inni, does dim rhaid ichi wneud. Ond fe fyddwn ni’n trafod eich rhesymau gyda chi ac yn ceisio lleddfu’ch pryderon.

• os byddwch chi’n rhoi caniatâd inni archwilio’ch ffôn symudol, fe wnawn ni’n gorau i’w ddychwelyd ichi o fewn 24 awr
• pa fo arnon ni angen eich ffôn am fwy na 24 awr, byddwn ni’n cynnig un arall dros dro ichi i’w ddefnyddio yn y cyfamser

Os bydd yr achos yn mynd i dreial a'ch bod chithau wedi dewis peidio â rhoi mynediad i'ch data, efallai y bydd y cyfreithwyr sy'n amddiffyn y cyhuddedig yn ceisio awgrymu eich bod chi’n cuddio rhywbeth.

Os bydd yr achos yn mynd i'r llys, efallai y bydd rhywfaint o'r data o’ch ffôn a’ch cyfryngau cymdeithasol yn cael ei ddangos i'r cyfreithwyr sy'n amddiffyn yr unigolyn sydd o dan amheuaeth. Mae hyn yn golygu y gallai'r sawl sy'n cael ei amau ddod i'w weld.

Gall hyn i gyd beri gofid, ond rydyn ni’n credu ei bod yn bwysig dweud wrthoch chi am y posibiliadau, er mwyn ichi wneud dewis gwybodus am beth i'w wneud. Beth bynnag benderfynwch chi, byddwn yn eich arwain a'ch cefnogi drwy'r broses.

Eich hawl i fod yn ddienw a phwy y byddwn ni’n siarad â nhw

Rydyn ni’n cymryd gofal mawr i gadw pobl yn ddienw rhag y wasg a'r cyhoedd. Ond mae yna bethau y gall fod angen inni eu rhannu gyda rhai pobl eraill:

• os byddwn yn cysylltu â thystion, fe all fod rhaid inni ddweud eich enw wrth rai ohonyn nhw
• os byddwn yn cyfweld â rhywun sydd o dan amheuaeth, mae angen inni ddweud eich enw wrthyn nhw
• os ydych chi o dan 16 oed, bydd angen inni ddweud wrth eich rhiant/rhieni neu’ch gwarcheidwad/gwarcheidwaid

Gallai tystion y byddwn ni’n siarad â nhw gynnwys unrhyw un a welodd neu a glywodd rywbeth, neu unrhyw un rydych chi wedi siarad â nhw am y digwyddiad.

Mae'n erbyn y gyfraith i unrhyw un gyhoeddi’ch enw neu fanylion a allai eich adnabod chi (gan gynnwys ar y cyfryngau cymdeithasol). Mae gan unrhyw un sy'n riportio troseddau rhywiol i'r heddlu hawl awtomatig i aros yn ddienw yn gyhoeddus gydol eu hoes.

Weithiau, rydyn ni’n rhyddhau datganiad i'r wasg ynglŷn ag achos er mwyn chwilio am dystion neu bobl eraill a allai fod wedi dioddef gan yr un troseddwr. Ond dyw’r heddlu ddim yn cael rhyddhau’ch enw'n gyhoeddus ac mae gennyn ni lawer o brofiad o ran cadw pobl yn ddienw.

Os nad ydych chi'n fodlon ar y ffordd rydyn ni'n eich trin chi

Mae gennych chi hawl i gael eich trin â pharch ac urddas bob amser. Ond rydyn ni’n gwybod y gall eich profiad weithiau deimlo'n annheg, yn ansensitif neu'n waeth.

Os bydd hyn yn digwydd i chi, rydyn ni am eich cefnogi a gwneud pethau'n well. Os na allwn ni, rydyn ni am ei gwneud hi mor hawdd â phosibl ichi ein dwyn i gyfrif.

Os ydych chi’n anfodlon ar ein penderfyniad i beidio â chyhuddo rhywun neu drosglwyddo’ch achos i Wasanaeth Erlyn y Goron, efallai y gallech ddefnyddio cynllun Hawl Dioddefwr i Adolygiad (VRR).

Os ydych chi'n anfodlon ar unrhyw beth arall ynglŷn â’r ffordd rydyn ni wedi'ch trin chi, fe allwch chi:

• gyflwyno cwyn yn ein herbyn ni ar-lein gan ddefnyddio’n gwasanaeth cwyno ar-lein
• cysylltu â’r Comisiynydd Dioddefwyr a benodwyd gan y Llywodraeth i gynrychioli dioddefwyr a thystion troseddau

Tynnu'n ôl o'r ymchwiliad

Os byddwch chi’n penderfynu nad ydych chi am barhau â'r ymchwiliad, gallwch oedi neu stopio unrhyw bryd. Gallwch ofyn i'ch achos gael ei ailagor eto yn nes ymlaen os byddwch yn newid eich meddwl.

Hyd yn oed os byddwch yn penderfynu tynnu'n ôl, gall eich adroddiad ein helpu i atal pobl rhag cyflawni troseddau yn y dyfodol.

Beth sy'n digwydd i'r unigolyn sydd o dan amheuaeth yn ystod ymchwiliad

Os ydyn ni wedi arestio rhywun sydd o dan amheuaeth, efallai y bydd yr unigolyn yn cael ei gadw yn y carchar yn ystod ymchwiliad, neu efallai y caiff ei ryddhau.

Os caiff ei ryddhau, efallai y bydd cyfyngiadau ar yr hyn y gall ei wneud, er enghraifft peidio â chysylltu â rhai pobl neu fynd i leoedd penodol.

Beth sy’n digwydd pan fydd achos treisio neu ymosodiad rhywiol yn mynd i dreial