Gwarediad y tu Allan i'r Llys
Beth yw Gwarediad y tu Allan i'r Llys?
Mae gwarediadau y tu allan i'r llys yn ddull pwysig i fynd i'r afael â chamau cynnar ymddygiad troseddol. Maen nhw'n caniatáu i'r heddlu ymdrin â throseddau llai difrifol heb orfod troi at y llysoedd.
Maen nhw'n gyfle i ddarparu ymyrraeth a chymorth i droseddwyr posibl ar y camau cynnar yn eu hymddygiad troseddol, gan eu dargyfeirio at wasanaethau adsefydlu i'w helpu nhw rhag troseddu eto.
Dylai pob achos o Warediad y tu Allan i'r Llys ystyried llais y dioddefwyr a dylai'r dioddefwyr fod yn rhan o'r broses gwneud penderfyniadau ble y bo'n briodol.
Symudodd Heddlu Gwent a Heddlu De Cymru at Fframwaith Gwarediadau Tu Allan i'r Llys 2-Haen yn 2021 sy'n golygu ein bod yn defnyddio dau brif warediad:
- datrysiad cymunedol
- rhybuddiad amodol
Gwarediad y tu Allan i'r Llys - dioddefwyr trosedd
Mae gwarediadau y tu allan i'r llys yn rhoi cyfle i ddioddefwyr troseddau llai difrifol leisio eu barn a'u teimladau a bod yn rhan o'r broses penderfynu ynghylch sut mae'r heddlu'n ymdrin â’r drosedd.
Bydd barn y dioddefwr yn cael ei hystyried wrth bennu amodau ar gyfer troseddwyr fel rhan o Warediad y tu Allan i'r Llys. Gall y rhain gynnwys ymddiheuro, unioni unrhyw niwed a achoswyd gan y troseddwr neu ymgysylltu ag ymyraethau adsefydlu.
Er y bydd barn y dioddefwr yn cael ei hystyried bob tro, cyfrifoldeb yr heddlu fydd gwneud y penderfyniad terfynol. Os gwneir penderfyniadau nad ydynt yn unol â dymuniadau'r dioddefwr, rhoddir sail resymegol briodol dros y penderfyniad gan y swyddog yn yr achos.
Beth yw datrysiad cymunedol?
Canlyniad anstatudol yw datrysiad cymunedol sy'n galluogi'r heddlu i ymdrin yn bennaf â phobl sy'n troseddu am y tro cyntaf ac yn cyflawni trosedd llai difrifol. Prif egwyddorion datrysiad cymunedol yw:
- ei fod yn cynnig ymateb cymesur i drosedd llai difrifol
- ei fod yn gyfle i droseddwyr dderbyn cymorth adsefydlu i leihau'r tebygrwydd o ail droseddu (gweler yr adran Ymyraethau Adsefydlu am ragor o wybodaeth)
- ei fod yn gyfle i'r troseddwr ddigolledu'r dioddefwr yn ariannol - unigolyn, busnes neu gymuned - ble y bo'n briodol
- nad yw'n rhan o gofnod troseddol ac y bydd yn dangos ‘dim camau gweithredu pellach' ar gyfrifiadur cenedlaethol yr heddlu (PNC), serch hynny bydd yn ymddangos ar wiriad manylach y Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd.
Meini prawf ar gyfer datrysiad cymunedol:
- Ar gyfer datrysiad cymunedol i oedolyn, rhaid i'r unigolyn dan amheuaeth fod yn 18 oed neu'n hŷn adeg cyflawni'r drosedd (os yw'n berson ifanc adeg cyflawni'r drosedd, bydd atgyfeiriad yn cael ei wneud i'r tîm troseddau ieuenctid lleol)
- Posibilrwydd realistig o euogfarn, ond mae er budd y cyhoedd i gyflwyno Gwarediad y tu Allan i'r Llys fel dewis ar wahân i gyhuddiad
- Cyfaddefiad cyflawn a gonest gan y troseddwr ei fod yn euog a/neu mae'r unigolyn yn derbyn cyfrifoldeb
- Mae'r troseddwr yn dangos edifeirwch go iawn
- Ple euog ddiannod neu naill ffordd neu'r llall, addas ar gyfer dedfryd yn y Llys Ynadon. Penderfyniad i'r Heddlu yn unig fyddai hwn - nid Gwasanaeth Erlyn y Goron
- Nid yw troseddau ditiadwy yn addas ar gyfer datrysiad cymunedol
Beth yw Rhybuddiad Amodol?
Gwarediad y tu Allan i'r Llys ffurfiol yw Rhybuddiad Amodol ac mae'n rhan o gofnod troseddol troseddwr. Mae'n cael ei ddefnyddio fel arfer os yw troseddwr yn parhau i ail droseddu o fewn 2 flynedd i dderbyn datrysiad cymunedol neu mae'r drosedd yn ddigon difrifol i gael ei chyfeirio at y llys ond am resymau budd y cyhoedd a rhesymau lliniarol eraill o bosibl, teimlir bod rhybuddiad amodol yn ganlyniad mwy cymesur.
Prif egwyddorion rhybuddiad amodol yw:
- ei fod yn cynnig ymateb cymesur i droseddau ar lefel is/canolig
- ei fod yn rhan o gofnod troseddol (euogfarn wedi'i disbyddu) a allai effeithio ar benderfyniadau cyhuddo a rhai gwiriadau Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd yn y dyfodol
- bod rhaid i droseddwyr gydymffurfio ag amodau megis:
- derbyn cymorth adsefydlu i leihau'r tebygrwydd o ail droseddu (gweler yr adran Ymyraethau Adsefydlu am ragor o wybodaeth)
- bod y troseddwr yn digolledu'r dioddefwr yn ariannol - unigolyn, busnes neu gymuned - ble y bo'n briodol
- bod y troseddwr yn peidio â mynd i leoliadau penodol (parthau dan waharddiad)
- Bydd methu â chydymffurfio yn arwain at gamau gweithredu pellach gan yr heddlu sy'n golygu fel arfer y bydd yr unigolyn yn gorfod ymddangos yn y llys
Meini prawf ar gyfer Rhybuddiad Amodol:
- Ar gyfer rhybuddiad amodol i oedolyn, rhaid i'r unigolyn dan amheuaeth fod yn 18 oed neu'n hŷn adeg cyflawni'r drosedd (os yw'n berson ifanc adeg cyflawni'r drosedd, bydd atgyfeiriad yn cael ei wneud i'r tîm troseddau ieuenctid lleol)
- Posibilrwydd realistig o euogfarn, ond mae er budd y cyhoedd i gyflwyno gwarediad y tu allan i'r llys fel dewis ar wahân i gyhuddiad
- Cyfaddefiad cyflawn a gonest gan y troseddwr ei fod yn euog o'r drosedd
- Mae'r troseddwr yn dangos edifeirwch go iawn
- Ple euog ddiannod neu naill ffordd neu'r llall, penderfyniad i'r Heddlu yn unig yw hwn
- Bydd pob trosedd dditiadwy neu unrhyw achos a fyddai'n cael ei glywed yn Llys y Goron yn cael ei adolygu gan Uwch-arolygydd a'i gyfeirio at Wasanaeth Erlyn y Goron i gael ei awdurdodi
Ymyraethau Adsefydlu
This scheme is open to eligible female offenders over the age of 18 living in the South Wales Police or Gwent Police force areas and offers a multi-agency, community-based service that addresses an individual’s risks and needs in a safe, non-intimidating environment. Services include advice on a range of issues including health including mental health, relationships including domestic abuse, behavioural change, substance misuse, finance and housing.
A referral to the Future 4 team will start with them conducting an initial assessment with the individual to identify any specific needs for which they may require support. They will tailor a support plan which will include allocating a case manager and may include making referrals to specialist agencies if required.
Women can be referred to this service as part of a community resolution, conditional caution or on a voluntary basis – even if continuing through the criminal justice to court or prison.
This service is funded by South Wales and Gwent Police & Crime Commissioners, HMPPS and Welsh Government.
Mae'r cynllun hwn ar agor i droseddwyr cymwys yn y grŵp oedran 18-25 sy'n byw yn ardal Heddlu Gwent neu Heddlu De Cymru ac mae'n cynnig gwasanaeth yn y gymuned sy'n rhoi sylw i risgiau ac anghenion unigol ac yn helpu i ganfod ffyrdd i leihau'r perygl o ail droseddu. Mae gwasanaethau'n cynnwys cyngor ar amrywiaeth o faterion gan gynnwys iechyd ac iechyd meddwl, newid ymddygiad, cydberthnasau, camddefnyddio sylweddau, cyllid a thai.
Bydd y tîm 18-25 yn cynnal asesiad gyda'r unigolyn i ddechrau, i nodi unrhyw anghenion penodol y gall fod angen cymorth gyda nhw. Byddant yn creu cynllun cefnogi pwrpasol a allai gynnwys atgyfeiriad at asiantaethau arbenigol os oes angen.
Gellir atgyfeirio oedolion ifanc at y gwasanaeth hwn yn rhan o ddatrysiad cymunedol, rhybuddiad amodol neu'n wirfoddol.
Mae'r gwasanaeth yn cael ei ariannu gan gomisiynwyr yr heddlu a throsedd Gwent a De Cymru a Llywodraeth Cymru.
Addas ar gyfer y troseddau canlynol fel rhan o ddatrysiad cymunedol neu fel amod o rybuddiad amodol:
- Meddu ar unrhyw sylwedd rheoledig fel y dosberthir o dan Ddeddf Camddefnyddio Cyffuriau 1971.
- Mae’r cwrs hwn yn disodli Rhybuddion Canabis a Khat ac mae’n berthnasol i bob cyffur Dosbarth A, B a C.
- Bydd y sylwedd a gafodd ei ddarganfod yn eich meddiant wedi cael ei brofi a'i ddilysu cyn i chi gael eich derbyn ar y cwrs hwn.
Amcanion y cwrs:
- Gwella gwybodaeth ac ymwybyddiaeth a chwalu mythau a chamdybiaethau am gyffuriau
- Rhoi gwybodaeth i chi am gyfreithlondeb a chanlyniadau defnyddio cyffuriau
- Rhannu gwybodaeth er mwyn i chi gadw eich hun yn ddiogel a gwneud y dewisiadau mwyaf gwybodus
- Rhoi gwybodaeth am y cymorth sydd ar gael i chi.
Darperir y cwrs hwn gan G4S/Dyfodol ar ran Heddlu Gwent a Heddlu De Cymru ac mae'n costio £60 i'r troseddwr fynychu.
Addas ar gyfer y troseddau canlynol fel rhan o ddatrysiad cymunedol neu fel amod o rybuddiad amodol:
- Bod yn Feddw ac yn Afreolus (Adran 91 Deddf Cyfiawnder Troseddol 1967)
- Bod yn Feddw ar y Briffordd (Adran 12 Deddf Trwyddedu 1872)
- Adran 4 a 5 Deddf Trefn Gyhoeddus sy’n Cynnwys Alcohol (Adran 5 Deddf Trefn Gyhoeddus 1986)
- Bod yn Feddw ac yn Analluog
- Unrhyw drosedd lefel isel arall lle mae alcohol yn ffactor e.e. dwyn o siop; difrod troseddol.
Amcanion y cwrs:
- Deall achosion a chanlyniadau negyddol defnyddio gormodol o alcohol / cyffuriau arnoch chi a phobl eraill
- Deall pa mor agored ydych chi eich hun i'r canlyniadau hyn
- Deall sut mae alcohol - a chyfuniad o alcohol a chyffuriau - yn effeithio ar yr ymennydd, iechyd ac ymddygiad
- Gwella gwybodaeth am faint o alcohol sydd mewn gwahanol ddiodydd.
Darperir y cwrs hwn gan TTC ar ran Heddlu Gwent a Heddlu De Cymru ac mae'n costio £60 i'r troseddwr fynychu.
Addas ar gyfer y troseddau canlynol fel rhan o ddatrysiad cymunedol neu fel amod o rybuddiad amodol:
- Dwyn - Adran 1, 12, 13, 22, 25 Deddf Dwyn 1968 ac Adran 1, 2, 3 Deddf Dwyn 1978
- Difrod troseddol lle mae'r gwerth yn llai na £5,000
- Adran 4 a 5 Deddf Trefn Gyhoeddus 1986 fel y'i diwygiwyd
- Ymosodiad cyffredin yn groes i adran 39 Deddf Cyfiawnder Troseddol 1988 (gwir niwed corfforol lle mae'r cyhuddiad sefydlog yn debygol o arwain at gyhuddiad Adran 39)
- Trosedd Casineb Lefel Isel, lle mae'r ffeithiau ynghylch y digwyddiad yn golygu trosedd unigol ac oni bai am natur waethygedig y drosedd, byddai'r troseddwr wedi bodloni meini prawf atgyfeiriad at Gwrs Ymwybyddiaeth Dioddefwyr (Datrysiad Cymunedol yn unig)
Nid yw'r rhestr uchod yn gyflawn ac enghraifft yn unig ydyw.
Amcanion y cwrs:
- Gwella dealltwriaeth o ganlyniadau trosedd a'r effaith mae ymddygiad troseddol yn gallu ei gael ar ddioddefwyr a'r gymuned ehangach
- Gwella dealltwriaeth o ddewisiadau a chyfrifoldebau personol
- Lleihau’r risg o gyflawni troseddau pellach.
Darperir y cwrs hwn gan TTC ar ran Heddlu Gwent a Heddlu De Cymru ac mae'n costio £60 i'r troseddwr fynychu.
Mae ARA yn rhoi cymorth AM DDIM i unrhyw un sy'n dangos arwyddion cynnar neu estynedig o ddibyniaeth ar gamblo y mae'r heddlu'n credu sydd wedi eich arwain at gyflawni trosedd. Gall atgyfeiriad at y cymorth hwn fod ar sail wirfoddol neu yn rhan o ddatrysiad cymunedol neu amod rhybuddiad amodol.
Mae'r cymorth yn cynnwys:
- Cwnsela personol ar y ffôn, ar Zoom neu wyneb yn wyneb yn dibynnu ar y lleoliad
- Cwnsela am ddim i aelodau teulu/anwyliaid a allai gael eu heffeithio gan gamblo rhywun arall
- Cymorth grŵp bob mis (atal llithro yn ôl)
- Meddalwedd rhwystro am ddim ar gyfer ffonau symudol / gliniaduron / cyfrifiaduron
Craffu ar warediadau y tu allan i'r llys
Er mwyn sicrhau tryloywder, cysondeb ac atebolrwydd yn y defnydd o warediadau y tu allan i'r llys, mae Paneli Craffu wedi cael eu sefydlu ar draws y llu.
Diben y paneli hyn yw asesu, craffu a rheoli ansawdd y mathau hyn o warediadau ar gyfer oedolion a phobl ifanc (10-17 oed) yn annibynnol.
Mae'r paneli craffu hyn yn ddull pwysig o sicrhau bod yr heddlu'n cael eu dwyn i gyfrif am eu defnydd o warediadau y tu allan i'r llys, yn ogystal â darparu sicrwydd bod penderfyniadau anodd i weinyddu gwarediadau o'r fath yn gyfiawn. Defnyddir y canfyddiadau o'r paneli hyn i hyrwyddo arfer gorau, adnabod cyfleoedd i ddysgu, datblygu polisi neu anghenion hyfforddiant i'w hystyried gan yr heddlu, y Gwasanaeth Troseddau Ieuenctid neu asiantaethau perthnasol eraill.
Er y gall y panel wneud argymhellion i lywio'r broses penderfynu yn y dyfodol, ni allant newid canlyniad gwreiddiol yr achos sy'n cael ei adolygu.
Mae tîm Comisiynydd yr Heddlu a Throseddu yn cydlynu gweithgareddau'r paneli craffu ar gyfer oedolion a phobl ifanc.
Ymysg aelodau'r panel mae cynrychiolwyr o dîm Comisiynydd yr Heddlu a Throsedd a sefydliadau cyfiawnder troseddol fel y llysoedd, yr heddlu, y Gwasanaeth Prawf, y Gwasanaeth Troseddau Ieuenctid a Gwasanaeth Erlyn y Goron.